Nào, cùng bắt tay vào việc, lần lượt với 8 thành phần phổ biến nhất trong chiếc MTXT. Model mẫu được NTN dùng để “giải phẫu” là chiếc Dell Inspiron E1505. Tuy không thể áp dụng cứng nhắc chỉ dẫn trên model này cho tất cả MTXT khác nhưng qua bài viết, bạn có thể biết được một số cách thức nâng cấp cơ bản cho từng thành phần khác nhau.
Bạn nên chú ý, mỗi MTXT đều có sự khác biệt, thậm chí của cùng hãng sản xuất nên việc tháo lắp cũng rất khác nhau.
Trước khi tiến hành, bạn hãy nhớ vài điều:
Nhiều nâng cấp dưới đây sẽ hủy bỏ điều kiện bảo hành sản phẩm.
Vài nâng cấp có thể làm tổn hại đến MTXT. Nếu bạn không thật sự tự tin, hãy để việc đó cho chuyên gia.
Hầu hết nhà sản xuất đều có chỉ dẫn về cách tháo lắp sản phẩm trong dịch vụ hướng dẫn, bạn có thể tìm thấy chỉ dẫn này trong mục hỗ trợ trên trang web.
Ngắt nguồn và tháo pin ra trước khi làm bất kỳ nâng cấp nào. Và để tránh bị tổn hại do tĩnh điện, bạn hãy sử dụng vòng tránh tĩnh điện.
Bạn sẽ cần một bộ tuốc vít vặn đủ loại.
Với các ốc vít, khi tháo xong, bạn nên để chúng trật tự, tốt nhất nên đựng trong từng ly riêng và ghi chú rõ ràng: “vít LCD”, “vít bàn phím”…
Hãy đặc biệt chú ý đến các dây dẫn. MTXT có những tuyến riêng cho dây; có cụm dây phải thắt lại vì có thể nằm ngáng chỗ thành phần khác.
Bất kể là model gì điều đầu tiên bạn cần làm là cập nhật BIOS. BIOS cập nhật mới nhất mới có thể hỗ trợ nhiều thành phần khác
Không phải thành phần nào trong MTXT cũng đều có thể nâng cấp. Vài thành phần có thể bị hàn dính hoặc gắn “chết”.
RAM
Thời gian: 10 phút
Mức độ: dễ
Thêm hoặc thay đổi bộ nhớ luôn là công việc đơn giản nhất có thể làm được trên MTXT, thậm chí cả với người không rành máy tính. Và qua thử nghiệm, nâng cấp RAM tốn nhiều tiền nhất. Như chiếc Dell Inspiron E1505 nâng cấp RAM từ 1GB lên 2GB (tốn 50 USD), tăng điểm số PC WorldBench 6 từ 57 lên 62 điểm.
Mẹo: Sử dụng công cụ System Scanner của Cricial (tại crucial.com) để biết loại bộ nhớ mà bạn sẽ phải cần. Bạn có thể dùng chung RAM cũ với RAM mới nhưng một vài hệ thống có thể cho tốc độ nhanh hơn nhiều nếu bạn sử dụng một cặp RAM giống hệt nhau.
Hầu hết MTXT có một vùng dành cho nâng cấp bộ nhớ nằm ở mặt đáy, bạn hãy tháo nắp đậy ra, để lộ khe cắm DIMM dành cho RAM (hình 1). Có vài model bạn phải gỡ bỏ bàn phím thì mới thấy được khe DIMM (xem mục nâng cấp card đồ họa cho bước này). Để tháo chiếc nắp đậy RAM thường đánh dấu M (viết tắt của Memory) hoặc một biểu tượng hình thanh RAM, bạn mở các vít xung quanh nắp đậy này. Thường thì chỉ có 1 con ốc giữ nhưng có vài model có đến 8 ốc.
Để gỡ bỏ thanh RAM cũ, bạn ấn nhẹ 2 chấu kim loại giữ ở mỗi đầu thanh RAM lên. Một khi 2 chấu kim loại này bật ra, thanh RAM sẽ bung ra và dỡ lên một tí. Bạn nhẹ tay kéo RAM thẳng ra. Gắn thanh RAM mới vào cùng chiều và góc độ như lúc bạn gỡ thanh RAM cũ ra cho đến khi nó khít vào khe, sau đó lại nhẹ nhàng ấn RAM cho nằm xuống. Hai chấu giữ sẽ tự động kẹp 2 đầu thanh RAM mới lại.
Sau đó, bạn gắn nắp đậy và pin lại, khởi động lại máy. Máy tính sẽ tự động nhận diện bộ nhớ mới.
Ổ cứng
Thời gian: 60 phút
Mức độ: trung bình
Thay thế ổ cứng MTXT cũng là công việc dễ dàng và bạn chỉ cần vài phút là có thể đổi ổ cứng cũ thành ổ cứng mới. Còn việc chuyển dữ liệu từ ổ cứng cũ sang ổ cứng mới có thể cần vài thao tác nữa và thời gian cho việc này có thể mất hơn 1 giờ. Thao tác đơn giản này không chỉ cung cấp cho bạn thêm dung lượng lưu trữ mà còn cải thiện tốc độ. Ví dụ nâng cấp một ổ 120GB 5400rpm bằng ổ 200GB 7200rpm, nâng điểm PC Worldbench từ 57 thành 61 điểm.
Ổ cứng thường nằm ở rìa MTXT và được giữ chặt nhờ các con ốc nằm phía đáy máy. Gỡ các con ốc này ra, sau đó trượt ổ cứng ra khỏi máy (hình 1). Bạn sẽ thấy ổ cứng được gắn trong một chiếc khung. Tiếp tục gỡ ốc giữ chiếc khung với ổ cứng. Đặt ổ cứng mới vào và gắn ốc vào.
Nếu bạn cài đặt lại Windows từ đầu thì hãy khởi động hệ thống từ đĩa cài đặt và tiếp tục công việc cài đặt thông thường. Còn nếu bạn muốn dữ liệu chính xác như trên ổ cứng cũ thì sử dụng phần mềm tạo ảnh để làm bản sao y như dữ liệu có trên ổ cứng cũ. Hãy thử công cụ Clonezilla (clonezilla.com) miễn phí, chỉ chạy trong cửa sổ dòng lệnh nhưng sử dụng khá trực quan và rất nhanh.
Cuối cùng, sao chép (clone) ổ cứng cũ (nằm bên ngoài) vào ổ cứng mới (nằm trong máy) và khởi động lại như thông thường. Thế là xong!
Bluetooth
Thời gian: 10 phút
Mức độ: dễ
Nhiều MTXT có sẵn dây dẫn và bản mạch hỗ trợ card Bluetooth, thậm chí khi máy không có card kèm theo. Tuy nhiên, để tránh gặp vấn đề về tính tương thích, bạn nên mua card Bluetooth từ chính hãng sản xuất máy tính.
Đối với MTXT Dell Inspiron E1505, đầu kết nối Bluetooth nằm phía sau một chiếc nắp nhỏ và lạ ở khe cắm pin. Bạn chỉ cần bật nắp, kéo dây ra và gắn card Bluetooth lên. Còn đối với các model khác, bộ phận này thường nằm gần khe cắm card không dây hoặc bên dưới bàn phím.
Khởi động lại máy, tải và cài trình điều khiển thiết bị thích hợp vào máy, bạn có thể tải trình điều khiển Bluetooth từ trang web của nhà sản xuất MTXT.
Ổ quang
Thời gian: từ 5 đến 20 phút
Mức độ: trung bình
Bạn muốn nâng cấp ổ CD-ROM cũ kỹ lên thành ổ ghi DVD hoặc ổ đọc/ghi video độ nét cao? Nếu MTXT của bạn có khe dành cho ổ quang (thường có một nút bật để lấy ổ quang ra) thì việc thay thế ổ quang rất dễ dàng. Mua một ổ quang khác hoặc đổi ổ quang từ MTXT khác để thay vào MTXT cần nâng cấp. Tắt máy tính, lấy ổ quang cũ ra và lắp ổ quang mới vào, xong!
Còn nếu MTXT của bạn không có khe gắn ổ quang thì việc thay thế cũng không phải khó khăn: mở một con ốc khóa ổ quang, trượt ổ quang cũ ra, lắp ổ quang mới vào và vặn ốc lại. Đôi khi bạn cũng phải cần cài trình điều khiển cho ổ quang mới.
Ổ quang để thay thế cũng được thiết kế riêng cho từng loại MTXT cụ thể, do đó bạn nên mua ổ quang từ nhà sản xuất MTXT. Điều này đảm bảo được bạn có đúng thiết lập kênh IDE cho ổ đĩa, và điều khác nữa là đảm bảo ổ quang vừa vặn nhất đối với máy tính. Nhà sản xuất thường thiết kế nút lấy ổ quang ra rất khác nhau, có nghĩa là ổ quang không đúng thì bạn không thể gài chốt được. Trong nhiều trường hợp, ổ quang mới sẽ hoạt động mà không cần tinh chỉnh gì thêm. Tuy vậy, nếu ổ quang mới của bạn không làm việc thì hãy tải trình điều khiển mới nhất về; có thể bạn sẽ phải tìm đúng số hiệu của sản phẩm nếu bạn không mua ổ quang từ nhà sản xuất.
Card không dây
Thời gian: 15 phút
Mức độ: dễ
Nâng cấp card không dây cũng dễ giống như nâng cấp RAM. Thực ra, trên vài máy tính, card Wi-Fi và RAM đều được thiết kế nằm trên một tấm panel.
Vấn đề ở đây là bạn phải chắc mình lắp đúng card tương thích tốt. Hầu hết MTXT sản xuất vài năm trở lại đây đều sử dụng card Mini PCI hay chuẩn mới hơn một chút là Mini PCI Express. Loại chuẩn Mini PCI Express có 2 vùng chân nối tách biệt còn chuẩn Mini PCI chỉ có 1 vùng.
Thậm chí nếu card của bạn có đúng chuẩn kết nối với máy tính thì nó vẫn có thể không tự động hoạt động như ý được: có thể bạn không thể nâng cấp card 802.11b lên 802.11n (vì rất hiếm card 802.11n Mini PCI được sản xuất) nhưng với card chuẩn 802.11a/b/g thì khả năng tương thích sẽ tốt hơn nhiều. Cũng vậy, có nhiều hệ thống bán ra có sẵn card 802.11g và có thể nâng cấp lên chuẩn 802.11n mới nhất. Để tránh trường hợp không tương thích (firmware), bạn cũng nên mua card không dây trực tiếp từ nhà sản xuất MTXT.
Một khi bạn mua đúng card thì việc nâng cấp còn lại khá dễ dàng. Nếu card không dây nằm dưới bàn phím giống như chiếc Dell thử nghiệm thì hãy gỡ bàn phím ra, xác định vị trí card cũ [1], ngắt kết nối 2 cáp anten (một sợi đen, một sợi trắng) bằng cách kéo thẳng nó lên nhưng đừng cầm sợi dây để kéo [2]. Lấy card ra bằng cách kéo 2 ngàm giữ ở 2 bên card, sau đó lấy card ra [3]. Lắp card mới vào và gắn lại anten bằng cách đẩy đầu nối thẳng xuống chấu gắn.
Nếu card không dây nằm ở mặt dưới bo mạch, lật máy tính lại, gỡ tấm chắn của card và theo các hướng dẫn như trên.
Màn hình LCD
Thời gian: 90 phút
Mức độ: rất khó
