Nguồn Sáng
1. Thiên nhiên (mặt trời, mặt trăng, các ngôi sao): Chúng ta không thể điều khiển ánh sáng thiên nhiên nhưng có thể thay đổi ánh sáng bằng cách chọn những thời gian và không gian khác nhau (sáng, trưa, chiều,tối, dưới đám mây, trong sương mù, dưới tàng cây …).
2. Nhân Tạo (Đèn cày, đèn dầu, đèn bóng, đèn flash…): Chúng ta có thể điều khiển và thay đổi ánh sáng nhân tạo một cách dễ dàng.
Nhiếp ảnh gia có thể dùng 2 nguồn sáng cùng một lúc. Ví dụ dùng đèn flash để phụ thêm ánh sáng thiên nhiên.
Phân Loại Ánh Sáng
1. Ánh sáng thẳng (direct light): Đi thẳng từ nguồn sáng đến chủ đề, rất mạnh. Bóng đổ sắc cạnh.
2. Ánh sáng phân tán (diffuse light): Ánh sáng đi qua đám mây, màn sương, lớp vải …và phân tán đi nhiều hướng. Ánh sáng này dịu, bóng đổ không còn sắc nét.
3. Ánh sáng phản chiếu (bounce light): Ánh sáng chiếu vào mặt phẳng, rồi phản chiếu đến chủ đề. Tùy sự cấu tạo của mặt phẳng, ánh sáng có thể mạnh hay yếu hoặc ửng lên chủ đề những màu sắc từ mặt phản chiếu. Ví dụ: màu vàng kim loại của tấm phản chiếu (reflector) làm màu da mặt người mẫu ấm áp hơn.
Hướng đi của ánh sáng
1. Ánh sáng trực diện (front lighting): Ánh sáng đi từ sau lưng nhiếp ảnh gia, chiếu thẳng vào chủ đề. Ánh sáng này soi rõ các chi tiết, còn gọi là ánh sáng phẳng (flat) vì không có bóng đổ.
2. Ánh sáng tạt ngang (side lighting): Ánh sáng ngang tạo hình tranh tối tranh sáng, nhờ đó chúng ta có thể trông thấy độ sâu, hình thể, vân thể và bóng đổ. Nói tóm lại, áng sáng tạo ra không gian ba chiều.
3. Ánh sáng ngược (back lighting): Ánh sáng chiếu từ sau lưng chủ đề đến ống kính. Lối sử dụng ánh sáng này cần nhiều kinh nghiệm về khẩu độ và tốc độ, hình chụp đúng cách thường rất đẹp, nếu chủ đề là chân dung thì ánh sáng trên mặt rất dịu, tóc có viền sáng. Lối chụp hình này rất được nhiều nhiếp ảnh gia lão thành sử dụng. Ánh sáng ngược còn được sử dụng để tạo nên những bóng đen mà hậu cảnh là bình minh hoặc hoàng hôn (silhouette).
4. Ánh sáng chếch: Ánh sáng chiếu trên chủ đề với góc xiên 30-60 độ. Chụp ảnh chân dung ngoài trời hoặc trong studio, nguồn sáng thường được xếp đặt cỡ 45 độ.
5. Áng sáng tổng hợp: Ta có thể phối hợp nhiều nguồn sáng khác nhau để sáng tạo những hình ảnh như ý muốn khi chụp ảnh chân dung ngoài trời hoặc trong studio.
Ngoài những ánh sáng căn bản trên, ta có thể dùng ánh sáng ngược từ dưới lên hoặc từ trên xuống để diễn đạt những sắc thái đặc biệt của chủ đề.
Sự tương phản của ánh sáng
Sự tương phản (contrast) là sự khác biệt giữa 2 phần sáng và tối của chủ đề.
1. Tương phản cao: Khi ánh sáng có cường độ mạnh, sức tương phản nhiều làm đường biên giữa sáng và tối rõ ràng, sắc nét.
2. Tương phản thấp: Khi ánh sáng có cường độ yếu, sức tương phản ít làm sự khác biệt giữa sáng và tối không xa cách nhiều, đường biên giữa tối và sáng không rõ ràng sắc nét.
Màu sắc của ánh sáng
Màu sắc ánh sáng thay đổi từng giờ trong ngày và thay đổi theo tháng hoặc theo mùa . Màu sắc của ánh sáng được đo bằng độ Kelvin.
Lúc rạng đông hoặc hoàng hôn, áng sáng có màu vàng, da cam, sắc độ từ 3000 đến 4000 độ Kelvin. Những hình chân dung chụp vào buổi sáng sớm hoặc xế trưa thường có màu vàng cam trên da mặt.
Vào ban trưa, ánh sáng thay đổi thành màu trắng (white light). Màu sắc trắng là một tổng hợp toàn hảo của các màu sắc trong cầu vòng (rainbow). Sắc độ từ 5000-6000 độ Kelvin.
Trong những ngày ánh sáng chói chang, sắc độ có thể lên đến 7000-8000 độ Kelvin.
Ta có thể thay đổi hoặc loại bỏ màu sắc bằng cách dùng kính lọc, loại phim đặc biệt hoặc kỹ thuật phòng tối.
Ý nghĩa của ánh sáng
Nếu ta biết cách sử dụng ánh sáng và màu sắc một cách đúng mức ta sẽ truyền thông được nhiều tư tưởng qua tác phẩm nhiếp ảnh.
– Ánh sáng âm u, đen nhiều hơn trắng diễn tả được nỗi huyền bí của cảnh vật, sự bi ai trong tâm tư chủ đề, những bí mật sâu xa trong lòng người…
– Trắng nhiều hơn đen diễn tả được sự ngây thơ trong trắng như khuôn mặt đứa bé, tà áo học trò…
– Mây trắng, trời xanh, hoa đỏ vàng cho thấy sự sinh động của đời sống.
Ngoài ra những nguồn sáng tạo ra trong tác phẩm còn là một cách hướng dẫn khéo léo để đưa ánh mắt kẻ thưởng lảm tiến về một chủ đề quan trọng trong tác phẩm.
