Trẻ bị sốt co giật có nguy hiểm không? Làm thế nào để xử lý trẻ bị sốt co giật đúng cách tại nhà? Đây là nỗi lo lắng của nhiều bậc phụ huynh khi đối mặt với tình trạng này. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách chăm sóc đúng đắn sẽ giúp bạn tự tin bảo vệ sức khỏe con yêu. Đừng bỏ qua những thông tin hữu ích trong bài viết này để giảm thiểu rủi ro và hỗ trợ trẻ vượt qua an toàn!
Trẻ sốt co giật là gì?
Sốt co giật xảy ra khi nhiệt độ cơ thể trẻ tăng cao đột ngột, khiến não bộ bị kích thích và dẫn đến các cơn co giật. Trong lúc này, cơ thể trẻ có thể cứng đờ, mắt trợn ngược, tay chân co giật liên tục. Phần lớn các cơn sốt co giật sẽ tự ngừng sau 1-2 phút, nhưng nếu kéo dài hơn 15 phút, đó có thể là dấu hiệu của tình trạng nghiêm trọng hơn.
Theo các chuyên gia, sốt co giật thường xuất hiện ở trẻ từ 2 tháng đến 6 tuổi và hầu hết các trường hợp là lành tính. Hiện tượng này được chia thành hai dạng:
- Sốt co giật đơn thuần: Co giật toàn thân kéo dài dưới 15 phút, thường chỉ xảy ra 1 lần/ngày. Sau cơn co giật, trẻ không bị ảnh hưởng đến tri giác hay gặp các vấn đề về thần kinh.
- Sốt co giật phức hợp: Co giật cục bộ, kéo dài trên 15 phút và có thể xuất hiện từ 2 lần trở lên trong cùng một ngày.
Điểm quan trọng cần lưu ý là sốt co giật hoàn toàn khác với động kinh. Sốt co giật xảy ra trong cơn sốt, trong khi động kinh có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, không liên quan đến sốt. Mặc dù sốt co giật có thể tái phát, nhưng phần lớn các trường hợp, đặc biệt là sốt co giật đơn thuần, không làm tăng nguy cơ động kinh.
Nguyên nhân trẻ sốt co giật
Khi trẻ bị nhiễm các tác nhân gây bệnh như virus hoặc vi khuẩn, cơ thể thường phản ứng bằng cách sốt. Tuy nhiên, ở trẻ dưới 6 tuổi, não bộ chưa phát triển hoàn thiện, nên rất nhạy cảm với những thay đổi nhiệt độ đột ngột. Điều này dẫn đến nguy cơ sốt cao co giật.
Ngoài ra, các nghiên cứu cho thấy yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu gia đình có tiền sử sốt co giật, trẻ có khả năng mắc tình trạng này cao hơn so với những trẻ khác.
Không chỉ vậy, những thói quen xấu trong thai kỳ như hút thuốc lá hoặc sống trong môi trường nhiều khói thuốc cũng ảnh hưởng lớn đến trẻ. Những thai phụ thiếu sắt, có nồng độ Ferritin thấp, hoặc gặp vấn đề dinh dưỡng trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ sốt co giật ở con sau khi chào đời.
Triệu chứng khi trẻ em bị sốt co giật
Sốt co giật ở trẻ thường xảy ra khi thân nhiệt của trẻ tăng cao, khoảng 39-40 độ C. Nếu nhiệt độ vượt quá 40 độ C, nguy cơ co giật càng cao. Tuy nhiên, một số trẻ có thể bị co giật ngay cả khi sốt ở mức thấp hơn. Khi trẻ bị co giật, bạn có thể nhận thấy một số dấu hiệu như:
- Cơ thể căng cứng, trương lực cơ tăng.
- Trẻ mất ý thức.
- Mất cảm giác ở tay, chân và miệng.
- Trẻ có thể thét lên hoặc nôn ói.
- Sùi bọt mép, tay chân co giật liên tục.
- Thở gấp, loạn nhịp.
- Đồng tử mắt hướng lên trên.
Các cơn co giật thường kéo dài từ vài giây đến vài phút, thường chỉ xảy ra một lần trong mỗi đợt bệnh. Sau khi kết thúc, trẻ sẽ trở lại trạng thái bình thường. Đây là dạng sốt co giật đơn giản và lành tính, không cần can thiệp đặc biệt.
Tuy nhiên, nếu cơn co giật kéo dài hơn 5 phút, đó là dấu hiệu bất thường. Sốt co giật phức tạp chiếm khoảng ⅓ tổng số ca và yêu cầu phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay để bác sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời. Việc này giúp giảm nguy cơ biến chứng nguy hiểm, thậm chí có thể đe dọa tính mạng của trẻ.
Khi nào trẻ bị sốt co giật?
Hầu hết trẻ bị sốt co giật khi mắc phải các bệnh nhiễm trùng như viêm họng, viêm amidan, viêm não, hay màng não. Tỷ lệ trẻ em bị sốt co giật chiếm khoảng 3-4%, đặc biệt là ở lứa tuổi từ 12 đến 18 tháng. Sốt co giật thường xảy ra trong vài giờ đầu sau khi trẻ bắt đầu sốt, đặc biệt khi nhiệt độ vượt quá 39 độ C.
Một yếu tố khác có thể gây sốt co giật ở trẻ là các loại vắc xin, như vắc xin phòng ngừa sởi, uốn ván, bạch hầu, v.v. Mặc dù đa số trẻ chỉ bị sốt nhẹ sau tiêm chủng, nhưng sốt cao gây co giật vẫn có thể xảy ra.
Để đảm bảo an toàn trong cách xử lý trẻ bị sốt cao co giật, bố mẹ cần ở lại điểm tiêm 30 phút và theo dõi trẻ tại nhà trong vòng 48 giờ sau tiêm. Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường như sốt cao, co giật, khóc dai dẳng, bỏ bú, khó thở, cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức để được xử lý kịp thời.
Diễn biến của bệnh sốt co giật ở trẻ
Sốt co giật thường xảy ra khi thân nhiệt của trẻ tăng nhanh, đặc biệt trong vòng 24 giờ đầu sau khi bắt đầu sốt.
Cơn co giật này thường là co giật toàn thân, với các cơ cứng lại và tay chân giật liên tục. Trẻ có thể gặp phải các triệu chứng đi kèm như nôn ói, sùi bọt mép, hoặc mắt lộn lên trên, tạo ra vẻ mặt trắng dã.
Sau khi cơn co giật kết thúc, trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi, lờ đờ và muốn ngủ. Khoảng thời gian này có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
Lưu ý:
- Nếu trẻ gặp phải sốt co giật phức tạp, và giai đoạn sau cơn co giật kéo dài hơn 1 giờ, cần đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra và xác định nguyên nhân.
- Thường thì sốt co giật chỉ xảy ra một lần trong mỗi đợt sốt.
- Nếu cơn co giật kéo dài trên 5 phút, bố mẹ cần có biện pháp can thiệp khẩn cấp để ngăn cơn co giật tiếp tục.
Yếu tố tăng nguy cơ tái phát
Một số nghiên cứu chỉ ra rằng tỷ lệ tái phát của sốt co giật ở trẻ dao động từ 25-50%, và khoảng 9% trẻ có thể gặp từ 3 cơn co giật trở lên. Trong lần co giật đầu tiên, nếu nhiệt độ cơ thể trẻ càng cao thì nguy cơ tái phát càng thấp.
Cụ thể, tỷ lệ tái phát theo thời gian như sau:
- Trong vòng 6 tháng đầu sau lần co giật đầu tiên, khả năng tái phát là 50%.
- Trong năm đầu tiên, khả năng tái phát là 75%.
- Trong 2 năm đầu, tỷ lệ tái phát lên tới 90%.
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tái phát sốt co giật ở trẻ bao gồm:
- Trẻ co giật lần đầu khi dưới 1 tuổi.
- Trẻ sinh ra trong gia đình có bố, mẹ hoặc anh, chị em từng bị sốt co giật.
- Trẻ bị sốt co giật khi nhiệt độ dưới 40 độ C.
- Trong lần sốt đầu tiên, trẻ gặp phải nhiều cơn co giật.
- Cơn co giật xuất hiện sớm, dưới 1 giờ sau khi trẻ bắt đầu sốt.
Mặc dù sốt co giật khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng về sự phát triển trí tuệ của trẻ, một nghiên cứu cho thấy trẻ bị sốt co giật không có sự khác biệt về trí tuệ so với các anh em không bị sốt co giật.
Cách chăm sóc trẻ em khi bị sốt co giật
Khi trẻ bị tình trạng này thì chúng cần có những cách chăm sóc hợp lý và đúng đắn. Bên dưới là hai cách chăm sóc cơ bản nhất và dễ áp dụng nhất ngay tại nhà.
Cách hạ sốt cho trẻ an toàn
Khi trẻ bị sốt co giật, bố mẹ cần thực hiện các bước sơ cứu kịp thời để giúp trẻ ổn định:
- Đặt trẻ trên một mặt phẳng mềm, tư thế dễ chịu như nằm nghiêng hoặc nằm ngửa (một chân duỗi, một chân co) để dễ thở.
- Cởi bỏ quần áo của trẻ và đặt một chiếc gối dưới đầu để bảo vệ.
- Nếu trẻ sốt cao (39 độ C), dùng khăn ấm khoảng 36-37 độ C để lau cơ thể trẻ, tập trung vào các vùng nách, bẹn, trán và sau tai. Lưu ý không dùng nước đá vì có thể làm co mạch máu, gây khó khăn trong việc hạ nhiệt. Thay khăn lau sau mỗi 2-3 phút để đảm bảo hiệu quả hạ sốt. Ngừng lau khi thân nhiệt trẻ trở lại bình thường.
- Tiến hành lau người cho trẻ trong khoảng 15-30 phút cho đến khi thuốc hạ sốt có tác dụng.
- Dùng thuốc hạ sốt qua đường hậu môn theo chỉ định của bác sĩ. Paracetamol thường được khuyến cáo với liều 10-15mg/kg/lần, lặp lại sau 4-6 giờ nếu nhiệt độ không giảm.
- Kiểm tra và điều trị nguyên nhân gây sốt cho trẻ.
Mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay trong các trường hợp sau:
- Trẻ có cơn sốt co giật lần đầu.
- Cơn co giật kéo dài trên 5 phút.
- Trẻ không tỉnh lại sau cơn co giật.
- Tình trạng sức khỏe của trẻ trở nên yếu dần sau cơn co giật.
Lưu ý cần tránh khi trẻ sốt co giật bố mẹ nên biết
Khi trẻ bị sốt co giật, điều quan trọng nhất là bố mẹ phải giữ bình tĩnh và không hoảng loạn. Hầu hết cơn co giật không nguy hiểm, nhưng chăm sóc sai cách có thể dẫn đến hậu quả như thiếu oxy não, nghẽn đường thở hoặc tắc thở. Vì vậy, bố mẹ cần lưu ý những điều sau khi chăm sóc trẻ:
- Không cho bất kỳ vật gì vào miệng trẻ, tránh tình trạng trẻ bị sặc hoặc ngạt thở.
- Tuyệt đối không đặt tay vào miệng trẻ khi cơn co giật xảy ra.
- Không cố gắng mở miệng trẻ hay sử dụng vật cứng để ngăn miệng trẻ vì có thể làm tổn thương khoang miệng, răng lợi.
- Tránh dùng sức đè lên cơ thể trẻ vì có thể gây chấn thương cho các cơ quan.
- Dùng thuốc hạ sốt cho trẻ theo đúng chỉ định và liều lượng của bác sĩ.
- Không tụ tập đông người xung quanh trẻ vì sẽ khiến trẻ khó thở do thiếu không khí.
- Cởi hoặc nới lỏng quần áo của trẻ để trẻ cảm thấy thoải mái và dễ thở hơn.
- Sau cơn co giật, bổ sung nước và vitamin cho trẻ để phục hồi điện giải và tăng cường sức đề kháng.
- Ghi lại chính xác các triệu chứng, thời gian và kiểu giật của trẻ để cung cấp thông tin chi tiết cho bác sĩ.
Những câu hỏi thường gặp về sốt co giật ở trẻ
Trẻ tiêm vắc xin có gây sốt cao co giật không?
Sốt co giật sau tiêm vắc xin là trường hợp hiếm, nhưng phụ huynh vẫn cần tuân thủ các quy tắc an toàn khi tiêm chủng. Hãy để trẻ ở lại điểm tiêm theo dõi ít nhất 30 phút và tiếp tục theo dõi sức khỏe trong 48 giờ sau tiêm.
Nếu trẻ có các triệu chứng như sốt cao, co giật, khóc thét, quấy khóc liên tục, li bì, bỏ bú, khó thở, hoặc tím tái, phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được kiểm tra và xử lý kịp thời.
Sốt co giật có ảnh hưởng lâu dài đến trí tuệ của trẻ không?
Sốt co giật là hiện tượng phổ biến ở trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi, nhưng thường không gây tổn thương lâu dài cho não bộ. Nếu cơn co giật không kéo dài quá 5 phút và chỉ xảy ra một lần, trẻ sẽ phục hồi hoàn toàn.
Tuy nhiên, nếu cơn co giật kéo dài hơn 5 phút hoặc tái diễn nhiều lần. Cách xử lý trẻ bị sốt co giật nhanh nhất là phụ huynh cần đưa trẻ đi khám bác sĩ để loại trừ các bệnh lý khác. Các nghiên cứu cho thấy, sốt co giật đơn thuần không làm tăng nguy cơ phát triển các vấn đề về trí tuệ hoặc động kinh.
Có nên cho trẻ sử dụng thuốc chống co giật khi bị sốt co giật không?
Thông thường, trẻ không cần dùng thuốc chống co giật trừ khi cơn co giật kéo dài quá 5 phút hoặc tái diễn nhiều lần. Việc dùng thuốc chống co giật chỉ được khuyến cáo khi có chỉ định của bác sĩ, vì việc sử dụng không đúng cách có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
Nếu bạn cần thêm thông tin về cách xử lý khi trẻ bị sốt cao co giật hoặc cần hỗ trợ chuyên môn về sốt co giật, hãy liên hệ ngay với Hệ thống Đa khoa Quốc tế Sài Gòn (SIGC). Chúng tôi có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm và các dịch vụ y tế chất lượng, sẵn sàng hỗ trợ bạn trong việc chăm sóc sức khỏe của trẻ em một cách toàn diện và hiệu quả.
