Vaccine Cúm: Tác dụng, Phân loại Và Những Điều Cần Lưu Ý

Vaccine cúm là biện pháp bảo vệ quan trọng giúp giảm thiểu nguy cơ mắc cúm mùa và các biến chứng nguy hiểm từ virus cúm. Hiểu rõ về tác dụng, phân biệt các loại vaccine cũng như lưu ý sau khi tiêm phòng sẽ đảm bảo an toàn cho bản thân bạn và người thân. Và đây chính là bài viết cung cấp mọi thông tin mà bạn cần biết về vacxin cúm.

Vaccine cúm là gì? Cơ chế hoạt động của vaccine

Vaccine cúm là sản phẩm y tế chứa kháng nguyên của virus cúm, giúp tăng cường khả năng bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ lây nhiễm và giảm thiểu khả năng mắc bệnh cúm cũng như những biến chứng nghiêm trọng do cúm gây ra. 

Virus cúm có ba nhóm chính A, B, C, trong đó chủng virus cúm A và B là những loại thường xuyên bùng phát thành dịch cúm ở người. Mỗi nhóm virus cúm lại có nhiều phân nhóm kháng nguyên khác nhau. Những phân nhóm này thay đổi liên tục theo từng năm do sự đột biến của virus, đặc biệt là virus cúm nhóm A, hiện đã có hơn 200 phân nhóm khác nhau. Chính sự biến đổi này khiến cấu trúc kháng nguyên của virus cúm mỗi năm một khác, đòi hỏi vaccine cúm phải được nghiên cứu và sản xuất mới hàng năm, để đảm bảo tính hiệu quả trong phòng ngừa.

Vaccine cúm giúp giảm nguy cơ mắc cúm ở người lớn và trẻ nhỏ

Alt: Tiêm vaccine cúm ở đâu 

Do vậy, vaccine cúm được cập nhật liên tục để phù hợp với chủng virus cúm sẽ lưu hành trong mùa cúm tới. Có nhiều loại vaccine cúm với các phương pháp phân loại khác nhau, bao gồm:

• Phân loại theo phương pháp truyền thống: Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vaccine cúm được chia thành hai loại chính: vaccine cúm bất hoạt (tiêm bắp) và vaccine cúm sống giảm độc lực (dùng qua đường mũi).
• Phân loại theo thành phần kháng nguyên: Có vaccine cúm tam giá (TIV) và vaccine cúm tứ giá (QIV). vaccine cúm tứ giá có khả năng bảo vệ rộng hơn, bao gồm các kháng nguyên của virus cúm A/H1N1, A/H3N2, B/Victoria và B/Yamagata. Trong khi đó, vaccine tam giá chỉ bao gồm ba kháng nguyên chính của các chủng virus A và B.
• Phân loại theo liều lượng kháng nguyên: vaccine cúm liều chuẩn và vaccine cúm liều cao. vaccine liều cao có hàm lượng kháng nguyên gấp 3 – 4 lần liều chuẩn, giúp tăng cường đáp ứng miễn dịch ở người cao tuổi, giúp bảo vệ cơ thể tốt hơn trong mùa cúm.
• Phân loại theo công nghệ sản xuất: Các loại vaccine cúm hiện nay bao gồm vaccine sản xuất từ phôi trứng gà, nuôi cấy trên tế bào, và công nghệ tái tổ hợp, trong đó nghiên cứu vaccine cúm mRNA đang được phát triển.

Hiện tại, tại Việt Nam phổ biến các loại vaccine phòng cúm phổ biến như Vaxigrip Tetra, Influvac Tetra, GCFlu Quadrivalent và Ivacflu-S, đáp ứng nhu cầu tiêm ngừa cho nhiều đối tượng. Việc lựa chọn vaccine phù hợp để tiêm ngừa đều đặn mỗi năm là một trong những biện pháp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình, đặc biệt là trong mùa cúm.

Hiện nay có khá nhiều loại vacxin cúm phổ biến được dùng trên thị trường

Alt: Vacxin cúm Việt Nam có tốt không

Vaccine cúm có tác dụng ngừa bệnh gì?

Vaccine cúm hoạt động thông qua cơ chế kích thích hệ miễn dịch của cơ thể người tiêm để sản xuất các kháng thể chuyên biệt. Những kháng thể này được tạo ra nhằm nhận diện và phản ứng với các thành phần kháng nguyên có trong vaccine, từ đó giúp bảo vệ cơ thể khỏi việc lây nhiễm virus cúm trong tương lai.

Trong trường hợp người tiêm tiếp xúc với virus cúm sau khi đã tiêm vaccine, các kháng thể đã được hình thành sẽ nhanh chóng phát hiện sự hiện diện của virus. Những kháng thể này sẽ gắn chặt vào các cấu trúc bên ngoài lớp vỏ protein của virus, làm giảm hoặc vô hiệu hóa khả năng lây lan của virus trong cơ thể.

Tiêm vaccine cúm hàng năm là cách đơn giản và hiệu quả nhất để phòng tránh bệnh cúm, giảm thiểu các biến chứng nghiêm trọng và tỷ lệ tử vong do cúm. Các nghiên cứu cho thấy việc tiêm vaccine cúm có thể giảm 36% nguy cơ biến chứng viêm tai giữa, 33% giảm nguy cơ biến chứng viêm đường hô hấp cấp, và 41% giảm khả năng cơn hen suyễn kịch phát ở trẻ em bị hen suyễn. Một nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tiêm vaccine cúm có thể giảm nguy cơ các cơn đau tim xuống từ 15% đến 45%.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vacxin cúm cung cấp hiệu quả bảo vệ lên đến 90% đối với người tiêm, đồng thời có thể giảm tỷ lệ tử vong do cúm lên đến 80%.

Vaccine cúm sẽ tăng khả năng bị nhiễm cúm cũng như hạn chế các biến chứng của nó

Alt: Có nên tiêm vaccine cúm không

Các loại vaccine cúm hiện nay

Hiện nay, tại Việt Nam có nhiều loại vaccine cúm được sử dụng rộng rãi để phòng ngừa bệnh cúm mùa. Trong đó, phổ biến nhất là vaccine cúm tứ giá và tam giá, được sản xuất bởi các hãng dược phẩm uy tín trong và ngoài nước. Các loại vaccine này đều có khả năng bảo vệ hiệu quả, tuy nhiên chúng có những đặc điểm khác nhau về thành phần, đối tượng tiêm và giá cả.

Tùy vào nhu cầu và sức khỏe của mỗi người mà có thể lựa chọn loại vaccine cúm phù hợp

Alt: Nên tiêm loại vacxin cúm nào

Chỉ định & chống chỉ định đối với các loại vaccine cúm

Vaccine cúm tứ giá Vaxigrip Tetra (Pháp)

Chỉ định sử dụng:
vaccine cúm tứ giá Vaxigrip Tetra (Pháp) được khuyến cáo tiêm phòng cho đối tượng từ 6 tháng tuổi trở lên, bao gồm cả trẻ em và người lớn, nhằm bảo vệ cơ thể khỏi các chủng virus cúm mùa.

Chống chỉ định:

• Những người có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với các thành phần trong vaccine, bao gồm trứng (ovalbumin), neomycin, formaldehyde, octoxynol-9 hoặc bất kỳ tá dược nào có thể còn lại trong vaccine dù là một lượng rất nhỏ.
• Người đang bị sốt cao hoặc mắc các bệnh cấp tính nên hoãn tiêm.

Vaccine cúm tứ giá Influvac Tetra (Hà Lan)

Chỉ định sử dụng:
vacxin cúm tứ giá Influvac Tetra (Hà Lan) được chỉ định cho tất cả đối tượng từ 6 tháng tuổi trở lên, đặc biệt là những nhóm người có nguy cơ cao bị biến chứng khi mắc cúm, bao gồm:

• Người trên 65 tuổi, không phân biệt tình trạng sức khỏe.
• Người có các bệnh lý mạn tính về hô hấp và tim mạch, bao gồm hen suyễn.
• Người mắc bệnh chuyển hóa mạn tính như tiểu đường.
• Người có suy giảm chức năng thận hoặc miễn dịch do bệnh lý hoặc điều trị thuốc ức chế miễn dịch (corticosteroids, thuốc kìm tế bào).
• Trẻ em và thanh thiếu niên từ 6 tháng tuổi đến 18 tuổi điều trị lâu dài bằng thuốc chứa acid acetylsalicylic.

Chống chỉ định:

• Những người dị ứng với các thành phần trong vaccine như trứng (ovalbumin), formaldehyde, cetyl trimetylammonium bromide, polysorbate 90, gentamicin.
• Người có triệu chứng sốt hoặc nhiễm trùng cấp tính cần hoãn tiêm phòng.

Vaccine cúm của Pháp và Hà Lan đang được nhiều người tiêu dùng quan tâm sử dụng

Alt: Tiêm vaccine cúm bao nhiêu tiền 

Vaccine cúm tứ giá GCFlu Quadrivalent (Hàn Quốc)

Chỉ định sử dụng:

Vaccine cúm tứ giá GCFlu Quadrivalent (Hàn Quốc) được khuyến cáo sử dụng cho đối tượng từ 6 tháng tuổi trở lên, bao gồm cả trẻ em và người lớn, nhằm cung cấp sự bảo vệ hiệu quả chống lại các chủng virus cúm mùa.

Chống chỉ định:

Vaccine cúm tứ giá GCFlu Quadrivalent không nên được sử dụng cho các trường hợp sau:

• Người đang sốt hoặc bị suy dinh dưỡng.
• Những người có vấn đề về tim mạch, thận hoặc gan trong giai đoạn cấp tính hoặc đang hoạt động.
• Người mắc các bệnh lý hô hấp cấp tính hoặc các bệnh truyền nhiễm khác đang trong giai đoạn cấp.
• Người đang điều trị bệnh thể ẩn hoặc trong giai đoạn dưỡng bệnh.
• Người có tiền sử dị ứng với bất kỳ thành phần nào có trong vaccine, đặc biệt là trứng, thịt gà, hoặc các sản phẩm từ thịt gà.
• Người từng bị sốt trong vòng 2 ngày hoặc có triệu chứng dị ứng như phát ban toàn thân sau lần tiêm vacxin cúm trước đó.
• Người có tiền sử co giật trong vòng 1 năm trước khi tiêm.
• Người mắc hội chứng Guillain-Barré hoặc các rối loạn thần kinh trong vòng 6 tuần sau lần tiêm chủng trước.
• Những người bị suy giảm miễn dịch hoặc đang trong quá trình điều trị các bệnh lý suy giảm hệ thống miễn dịch.

Vaccine cúm tam giá Ivacflu-S (Việt Nam)

Chỉ định sử dụng:

vaccine cúm tam giá Ivacflu-S (Việt Nam) được khuyến nghị sử dụng cho người lớn từ 18 tuổi đến 60 tuổi (tính đến ngày sinh nhật lần thứ 60). Đây là lựa chọn phổ biến giúp phòng ngừa các chủng virus cúm thông thường, đặc biệt là trong mùa dịch.

Trước khi tiêm phòng cần phải khai báo tình trạng sức khỏe với bác sĩ

Alt: Tiêm vaccine cúm nào cho trẻ 

Chống chỉ định:

Không sử dụng vaccine Ivacflu-S trong các trường hợp sau:

• Người có tiền sử sốc phản vệ với vaccine cúm Ivacflu-S.
• Phụ nữ đang mang thai.
• Những người có tiền sử mẫn cảm với bất kỳ chủng virus cúm nào có trong thành phần vaccine.
• Người có tiền sử mẫn cảm với cao su (của nút lọ vaccine) hoặc các thành phần trong dung dịch pha chế vaccine (như dung dịch PBS).
• Người mắc hội chứng Guillain-Barré hoặc có các rối loạn thần kinh.
• Người bị động kinh đang trong giai đoạn tiến triển hoặc có tiền sử co giật.
• Những người có cơ địa mẫn cảm nặng với các loại vaccine khác, đặc biệt là những người đã từng gặp sốc phản vệ khi tiêm vaccine.

Lưu ý cần nhớ trước khi tiêm vaccine cúm

Cán bộ tiêm chủng có thể cho phép hoãn tiêm chủng vaccine cúm khi thấy người tiêm có các tình trạng bệnh lý có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của vaccine hoặc không đảm bảo an toàn cho người tiêm. Cụ thể, vaccine sẽ được hoãn lại trong trường hợp người tiêm đang bị sốt cao trên 38°C, mắc bệnh nhiễm trùng cấp tính, đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong hơn 14 ngày hoặc mắc lao thể hoạt động. 

Bên cạnh đó, những trường hợp bị dị ứng với thành phần của thuốc và phụ nữ đang trong 3 tháng cuối của thai kỳ cũng nên hoãn vaccine hoặc cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ. 

Việc hoãn tiêm là cần thiết để đảm bảo an toàn cho người tiêm và hiệu quả tối ưu của vaccine, vì vậy người tiêm nên thông báo tình trạng sức khỏe của mình cho cán bộ y tế trước khi tiêm.

Lưu ý các trường hợp nên hoãn tiêm vaccine

Alt: Ai nên tiêm vaccine cúm

Tác dụng phụ có thể gặp khi tiêm vaccine cúm

Vaccine cúm đã được chứng minh về tính hiệu quả và độ an toàn cao giúp bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của virus cúm. Tuy nhiên, cũng như các loại vaccine khác, người tiêm có thể gặp phải một số phản ứng phụ tạm thời sau khi tiêm. Các phản ứng phụ thông thường bao gồm:

• Phản ứng tại chỗ tiêm: Đau, đỏ, sưng tấy.
• Phản ứng toàn thân: Đau đầu, sốt, mệt mỏi, đau cơ, đau khớp. Ở trẻ nhỏ thường xuất hiện các triệu chứng như quấy khóc, cáu kỉnh, buồn ngủ, sốt, run rẩy, chóng mặt, chán ăn, tăng tiết mồ hôi,…

Những phản ứng này thường khá nhẹ, giảm dần và biến mất trong vài giờ hoặc vài ngày mà không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người tiêm.

Mặc dù hiếm gặp, nhưng vacxin cúm cũng có thể gây ra một số phản ứng nghiêm trọng hơn như: sưng hạch (nách, cổ, bẹn), nổi mề đay, nôn mửa, xuất huyết, nóng đỏ ở vị trí tiêm, triệu chứng giống cúm, tê tay, giảm cảm giác xúc giác, yếu cơ, co giật hoặc viêm mạch máu. Tuy nhiên, những phản ứng này cực kỳ hiếm, và việc tiêm chủng đúng quy trình sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ gặp phải các phản ứng này.

Tiêm vaccine cúm ở đâu uy tín an toàn?

Việc tiêm vaccine cúm cần được thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín, đảm bảo đầy đủ các tiêu chuẩn về an toàn và chất lượng. Các bệnh viện, phòng khám, trung tâm y tế lớn, đặc biệt là những cơ sở có chứng nhận từ Bộ Y tế, sẽ đảm bảo quy trình tiêm chủng an toàn, giúp giảm thiểu rủi ro phản ứng phụ không mong muốn. Những nơi này không chỉ cung cấp vaccine chính hãng mà còn có đội ngũ bác sĩ, y tá có kinh nghiệm, sẵn sàng xử lý các tình huống khẩn cấp nếu có.

Nên tìm kiếm và thực hiện tiêm phòng ở những địa điểm uy tín

Alt: Nên tiêm cúm vaccine ở đâu

SIGC hiện đang cung cấp các loại vacxin cúm chất lượng cao, trong đó có các loại vaccine cúm tứ giá Vaxigrip Tetra và Influvac Tetra, được sản xuất tại Pháp và Hà Lan. Các vaccine này đã được kiểm nghiệm lâm sàng về tính hiệu quả và an toàn, đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về tiêm chủng cho nhiều đối tượng, từ trẻ em đến người lớn. Khi tiêm vaccine tại SIGC, bạn sẽ được bảo đảm về chất lượng và quy trình tiêm chủng đúng chuẩn, mang lại sự an tâm và bảo vệ sức khỏe tối ưu.

FAQ

Vaccine cúm có tác dụng bao lâu? Có cần tiêm định kỳ hàng năm?

Việc tiêm vaccine cúm sẽ giúp cơ thể sản sinh ra kháng thể để bảo vệ người tiêm khỏi các chủng virus cúm đang lưu hành. Tuy nhiên, khả năng miễn dịch của cơ thể sau khi tiêm vaccine cúm sẽ suy giảm theo thời gian và sự bảo vệ này có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố như tuổi tác, tình trạng sức khỏe (nhất là khi người tiêm có bệnh lý mạn tính) và thành phần kháng nguyên trong vaccine. Bên cạnh đó, virus cúm cũng giống như các loại virus khác khi có khả năng đột biến gen rất nhanh chóng, thường là mỗi năm, dẫn đến sự thay đổi cấu trúc kháng nguyên của chúng.

Do khả năng biến đổi gen của virus cúm, cấu trúc kháng nguyên của virus cúm cũng có thể thay đổi liên tục nên vacxin cúm cũng sẽ cần phải được cập nhật hàng năm để khớp với các chủng virus mới. Chính vì thế, dù vaccine cúm mang lại hiệu quả phòng bệnh cao trong mùa cúm, nhưng hiệu quả bảo vệ chỉ kéo dài từ 6 – 12 tháng. Để duy trì mức độ bảo vệ tốt nhất, người tiêm cần thực hiện tiêm nhắc lại một mũi vacxin cúm mới mỗi năm một lần. 

Nên tiêm Vaccine tam giá hay tứ giá?

Hiện tại, không có khuyến cáo ưu tiên cụ thể từ các cơ quan y tế đối với vaccine cúm tứ giá hay tam giá vì cả hai loại vaccine này đều được chứng minh có hiệu quả cao trong việc phòng ngừa cúm mùa, với độ an toàn và khả năng kích thích sinh miễn dịch tốt. Tuy nhiên, nếu xét về phạm vi bảo vệ và mức độ hiệu quả, vaccine cúm tứ giá có lợi thế hơn nhờ chứa thành phần kháng nguyên của cả hai dòng virus cúm A và hai dòng virus cúm B. Điều này giúp vacxin cúm tứ giá mang lại khả năng bảo vệ rộng hơn, bao gồm cả hai dòng virus cúm A và các dòng virus cúm B, trong khi vaccine cúm tam giá chỉ bảo vệ một dòng virus cúm B.

Đặc biệt tại Việt Nam, các dòng virus cúm A và B đều có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm, do đó, vaccine cúm tứ giá sẽ là lựa chọn tối ưu cho những người cần sự bảo vệ toàn diện và lâu dài hơn trước các chủng virus cúm có khả năng biến đổi nhanh chóng.

Vị trí tiêm vaccine ở tay hay chân?

Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng vacxin cúm chỉ nên được tiêm vào cơ (tiêm bắp), tuyệt đối không tiêm vào tĩnh mạch để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Vị trí tiêm phù hợp sẽ thay đổi tùy theo độ tuổi của người tiêm:

• Trẻ từ 6 tháng tuổi đến 11 tháng tuổi: Vị trí tiêm bắp thích hợp là mặt trước-bên của đùi.
• Trẻ từ 12 tháng tuổi đến dưới 36 tháng tuổi: Vị trí tiêm bắp có thể là mặt trước-bên của đùi hoặc cơ Delta nếu khối cơ của trẻ đủ phát triển để tiêm.
• Trẻ từ 36 tháng tuổi và người lớn: Vị trí tiêm bắp thích hợp là cơ Delta, nơi có khối cơ vững chắc.

Tiêm vaccine cúm là biện pháp phòng ngừa cần thiết để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt trong mùa cúm. Việc tiêm nhắc lại hàng năm giúp duy trì hiệu quả bảo vệ, bảo vệ bạn và gia đình khỏi những nguy cơ bệnh cúm và các biến chứng nguy hiểm liên quan. Liên hệ ngay với SIGC để được tư vấn cụ thể.