Đau bụng bên phải là một triệu chứng phổ biến, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Từ các vấn đề tiêu hóa, gan mật đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn, cơn đua bụng làm sẽ gây khó chịu mà còn là tín hiệu cảnh báo cho thể trạng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, cách xử lý hiệu quả và khi nào cần thăm khám bác sĩ.
Đau bụng bên phải là bệnh gì?
Đối với hệ tiêu hóa, cảm giác đau bụng phía bên phải thường gắn liền với các vấn đề gan mật hoặc vấn đề tại cái bao tử. Những cơn quặn dữ dội sẽ là yếu tố của tình trạng nguy hiểm như đau ruột thừa, sỏi trong mật hoặc các bệnh nghiêm trọng.
Khi xuất hiện triệu chứng, người bệnh nên ghi lại thời gian, tính chất, mức độ và khu vực lan tỏa của cơn đau để hỗ trợ chẩn đoán. Ngoài ra, cần lưu ý thời gian đau kéo dài, cùng với các dấu hiệu bất thường kèm theo như nôn, sốt, rối loạn tiêu hóa hay tiểu tiện.
Đau bụng bên phải thường xuất hiện ở vị trí nào?
Đau bụng thường được phân loại thành 9 vùng cơ bản:
- Vùng trên rốn.
- Vùng quanh rốn.
- Vùng dưới rốn.
- Vùng sườn trái trên.
- Vùng sườn phải trên.
- Vùng sườn trái dưới.
- Vùng sườn phải dưới.
- Hố chậu trái.
- Hố chậu phải.
Vùng thắt lưng phía bên phải là khu vực chứa nhiều hệ thống cơ quan quan trọng. Đau bụng sẽ xảy ra trong khoảng từ hông dưới lên đến chỗ mu bên phải.
Cơn đau có thể biểu hiện ở mức độ âm ỉ hoặc quặn thắt dữ dội, gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và công việc. Đau thường tăng lên khi vùng bụng chịu áp lực và giảm khi nghỉ ngơi. Các triệu chứng đi kèm thường bao gồm sốt, không thèm ăn và tình trạng cơ thể mệt mỏi.
Các nguyên nhân gây ra đau bụng bên phải
1. Viêm ruột thừa
Viêm ruột thừa là tình trạng thường gặp, khởi phát với cơn đau ở vùng bụng phải hoặc quanh rốn. Cơn đau thường tăng dần mức độ, có thể trở nên dữ dội kèm theo hiện tượng co cứng thành bụng. Một vài triệu chứng thường đi kèm như:
- Chán ăn
- Buồn nôn
- Nôn
- Tiêu chảy
- Sốt trên 39 độ
2. Viêm túi mật liên quan đến sỏi mật
Đau bụng phải có thể là tín hiệu cảnh báo sỏi mật, với cơn đau thường xuất hiện đột ngột và kéo dài từ vài phút đến vài giờ.
Triệu chứng thường gặp:
- Giảm cảm giác ngon miệng, chán ăn rõ rệt.
- Buồn nôn liền tiếp.
- Sốt cao, có thể đi kèm rét run.
3. Viêm gan cấp
Đau vùng bụng bên phải có thể là biểu hiện liên quan đến viêm gan cấp, một tình trạng viêm nhiễm và hư hại tại mô gan. Đây là bệnh lý thường diễn biến âm thầm, không biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn khởi phát. Chỉ khi tổn thương gan trở nên nghiêm trọng, các triệu chứng mới dần lộ rõ. Nguyên nhân viêm gan đột ngột có thể là do bị vi trùng xâm nhập, virus, sử dụng thức uống kích thích.
Triệu chứng thường gặp:
- Ói mửa, nôn tháo
- Không còn thèm ăn.
- Cơ thể mệt mỏi, suy nhược.
- Nước tiểu chuyển sang màu đậm.
- Vàng da hoặc mắt.
4. Sỏi thận
Sỏi thận hình thành trong đường tiết niệu, cản trở dòng chảy nước tiểu, gây ra các cơn đau dữ dội ở vùng bụng phải. Thời gian đau thường từ 20 đến 60 phút, giảm tạm thời nhưng dễ tái phát với cường độ tăng dần từ nhẹ đến nặng.
Biểu hiện kèm theo:
- Buồn nôn hoặc nôn, nhiễm trùng tiêu hóa
- Cảm giác đau buốt khi đi tiểu.
- Đi vệ sinh có máu, nước đái đục màu.
- Bế tắc chuyện tiểu tiện nhiều lần
- Sốt cao.
5. Thai ngoài tử cung
Thai ngoài tử cung xảy ra khi phôi thai làm tổ ngoài buồng tử cung, phần lớn ở vòi trứng (chiếm 95%). Thai ngoài tử cung gây ra các cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng bụng phải kèm theo những triệu chứng nhận biết:
- Chảy máu âm đạo bất thường hoặc dịch màu nâu.
- Trễ kinh.
- Đau vùng hạ vị.
Triệu chứng nghiêm trọng khi thai ngoài tử cung vỡ:
- Hoa mắt, đau đầu.
- Đổ mồ hôi lạnh.
- Da xanh xao, niêm mạc nhợt nhạt.
- Cơn đau bụng triền miên.
- Ngất xỉu.
6. Viêm nhiễm vùng chậu
Viêm vùng chậu (PID) là căn bệnh nhiễm trùng ở bộ phận sinh dục nữ, thường do các loại bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục tác động. Thủ phạm chính thường là các loại vi trùng lậu hay là chlamydia.. Bệnh thường khởi phát với cơn đau âm ỉ ở bụng dưới, đặc biệt bên phải, kèm theo các triệu chứng đặc trưng:
- Sốt nhẹ hoặc cao.
- Mắc ói.
- Bị rát khi QHTD.
- Tiểu buốt, tiểu rát.
7. Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa
Bệnh nhiễm khuẩn đường ruột là bụng đau quặn, tiêu chảy kéo dài, thường xuất hiện trong vài ngày. Bệnh phát sinh do sự xâm nhập của các loại
sinh vật như vi khuẩn, nấm mốc, hay ký sinh trùng xâm nhập vào bộ máy tiêu hóa.
Biểu hiện thường gặp:
- Đi ngoài lỏng, phân sền sệt, có máu.
- Sốt, ớn lạnh.
- Nôn mửa, chán ăn.
8. Hội chứng ruột kích thích
Đau bụng bên phải có thể là dấu hiệu của bệnh ruột nhạy cảm (IBS). Tình trạng này thường cải thiện sau khi đi đại tiện, nhưng đi kèm nhiều triệu chứng khác:
- Tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
- Đầy hơi, khó chịu.
- Đau bụng bên phải trên kèm đau quặn.
IBS thường xảy ra ở người mắc các rối loạn tâm lý như lo âu hoặc trầm cảm. Nguyên nhân bệnh chưa rõ, nhưng triệu chứng kéo dài trên 3 tháng có thể ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.
9. Đau bụng do rụng trứng
Trong chu kỳ kinh nguyệt, nữ giới có thể đau nhẹ ở bụng dưới bên phải hoặc trái, thường xảy ra vào giữa chu kỳ khi rụng trứng. Cơn đau bụng kinh kéo dài vài ngày và không nghiêm trọng, nhưng có thể gây khó chịu nếu kèm các yếu tố sau:
- Lạc nội mạc vùng tử cung, đau bụng trên
- U nang buồng trứng.
- Thai ngoài bụng mẹ.
Các biện pháp điều trị đau vùng bụng bên phải
Bên dưới là một số biện pháp biện pháp điều trị phù hợp với từng nguyên nhân:
- Viêm ruột thừa: hãy đi khám để bác sĩ kiểm tra, chẩn đoán và điều trị kịp thời phẫu thuật, tránh tình trạng nguy hiểm gây biến chứng.
- Viêm túi mật do sỏi: Nếu nghi ngờ sỏi mật, cần đi đến bênh viện để chẩn đoán và điều trị kịp thời, có thể cần dùng thuốc kháng sinh hay phẫu thuật.
- Viêm gan cấp: Cần nghỉ ngơi, ăn dễ tiêu và bổ sung đủ nước. Bắt bệnh sớm, chẩn đoán nguyên nhân rồi điều trị, can thiệp ngay để không để bệnh nặng thêm.
- Sỏi thận: Bác sĩ sẽ chỉ định thuốc giảm đau, kháng viêm và kháng sinh nếu có nhiễm trùng. Trường hợp nghiêm trọng có thể phải thực hiện tán sỏi hay phẫu thuật, mổ để xử lý.
- Nhiễm trùng thận và nhiễm trùng đường mật: Nhiễm khuẩn tiêu hóa có thể tự phục hồi với đủ nước, nhưng nếu mất nước nghiêm trọng, cần nhập viện truyền dịch và dùng kháng sinh khi cần.
- Hội chứng ruột kích thích: Điều trị bằng cách điều chỉnh chế độ ăn, dùng thuốc giảm triệu chứng (scopolamine) và kiểm soát tâm lý.
- Đau bụng do rụng trứng: Dùng thuốc giảm đau (Acetaminophen, Ibuprofen) theo chỉ định bác sĩ, kết hợp chườm ấm hoặc trà thảo dược. Nếu nghi ngờ nguyên nhân nghiêm trọng, cần thăm khám.
Khi nào bệnh nhân đau bụng bên phải nên đến bệnh viện?
Khi cơn đau bụng phải xảy ra đột ngột, dữ dội hoặc kèm theo các triệu chứng dưới đây. Bệnh nhân cần đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:
- Đau ngực
- Khó thở
- Chóng mặt hoặc ngất
- Khó nuốt hoặc cảm giác đau khi nuốt
- Sốt cao
- Vã mồ hôi, da nhợt nhạt
- Huyết áp giảm
- Nôn máu hoặc đi tiêu có máu
- Tiêu chảy nhiều lần
- Buồn nôn hoặc nôn liên tục
- Vàng da hoặc mắt
- Đau bụng dữ dội khi ấn vào
- Bụng phình to bất thường
- Xuất huyết âm đạo không bình thường
- Đau buốt khi tiểu, tiểu đục hoặc có máu
- Sụt cân không rõ lý do
Một số cách phòng ngừa đau bụng bên phải
Để giảm thiểu tình trạng đau bụng dưới bên phải, việc điều chỉnh thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng là rất quan trọng.
- Uống đủ nước để giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt, tránh tình trạng táo bón.
- Đừng quên đi “giải quyết nỗi buồn” đều đặn hàng ngày.
- Dựng lên một thực đơn ăn uống hợp lý, nạp đủ chất xơ từ rau củ quả, lúa mạch nguyên hạt để giúp “cỗ máy” tiêu hóa vận hành trơn tru.
- Ăn từng chặp trong ngày để tránh quá tải dạ dày.
- Ăn chậm và nhai kỹ để giúp thức ăn được tiêu hóa tốt hơn.
- Siêng năng vận động để đẩy lùi tắt ruột, bị stress và giúp cơ bụng phát triển.
- Vận động nhẹ nhàng và an toàn để bảo vệ vùng bụng khỏi chấn thương.
Những câu hỏi thường gặp
Bên dưới đây là những câu hỏi mà bác sĩ thường được bệnh nhân hỏi khi gặp tình trạng này.
Những thực phẩm nào giúp ngăn ngừa đau bụng bên phải?
Các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và nước giúp cải thiện tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón, từ đó giảm nguy cơ đau bụng dưới bên phải.
Tập thể dục có giảm đau bụng bên phải không?
Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe cơ bụng, có thể giảm tần suất và mức độ cơn đau bụng phải.
Làm sao phân biệt đau bụng bên phải do tiêu hóa hay bệnh lý khác?
Đau bụng dưới bên phải do tiêu hóa thường liên quan đến các triệu chứng như đầy hơi, buồn nôn và cải thiện sau khi đi đại tiện. Nếu có triệu chứng như sốt cao, đau dữ dội, cần thăm khám để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng như viêm ruột thừa hay sỏi túi mật.
Nếu bạn bị đau bụng bên phải hoặc triệu chứng lo ngại, hãy đến Phòng khám Đa khoa Quốc tế Sài Gòn (SIGC) để được thăm khám, điều trị kịp thời. Đội ngũ bác sĩ chuyên nghiệp sẽ tư vấn và điều trị hiệu quả, giúp bạn giải quyết các vấn đề tiêu hóa và bệnh lý liên quan nhanh chóng.
Tại Phòng khám Đa khoa Quốc tế Sài Gòn (SIGC), chúng tôi sử dụng trang thiết bị y tế hiện đại và phương pháp điều trị tiên tiến để chẩn đoán chính xác. Các vấn đề liên quan đến đau bụng, tiêu hóa và nhiều bệnh lý khác sẽ được điều trị hiệu quả, giúp bạn nhanh chóng hồi phục.
Hãy đến SIGC để bảo vệ sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống của bạn ngay hôm nay!
